Yapay zeka yakında kullandığımız her işletim sistemi ve uygulamanın bir parçası olacak gibi görünüyor. Microsoft’un son sürüm işletim sistemi Windows 11’e birçok AI özelliği getireceğini biliyorduk, ancak her beklediğimizden de hızlı gelişiyor. Hatta beklemediğimiz yenilikler görmeye başladık: Bugün Recall adı verilen farklı bir yapay zeka işlevini masaya yatırıyoruz.
Microsoft, Copilot+ PC’lerini tanıttığı bir etkinlik düzenlemişti. Şirket bir bilgisayarı yapay zeka bilgisayarı olarak tanımlamak için en az 40 TOPS (Trillion Operations Per Second-Saniyede Trilyon İşlem) düzeyinde işlem gücü sağlamasını istiyor. Snapdragon X Elite ve X Plus bu gereksinimleri karşılayan NPU’lardan ikisi. Yazılım devi, aynı zamanda NPU’nun yeteneklerini göstermek için günlük PC iş akışınızın anlık görüntülerini otomatik olarak alan ve bir zaman çizelgesi oluşturan bir yapay zeka özelliği de duyurdu: Şimdi Recall’ın detaylarına birlikte bakalım.
Recall, birkaç saniyelik aralıklarla ekranınızın görüntülerini yakalıyor, bu içeriği analiz etmek ve önceliklendirmek için cihaz üzerindeki yerel yapay zekayı kullanıyor. Windows 11’de bulunan özellik, bilgisayarınızda yaptığınız her şeyi doğal dil kullanarak semantik bir şekilde arayabilmenizi sağlayarak Windows’a fotoğrafik bir hafıza kazandırıyor ve kullanıcının yalnızca tanımlayarak bir şeyler aramasına olanak tanıyor.
Özellik arka planda çalışıyor, bilgisayarınızda yaptığınız her şeyin kaydını tutuyor, hangi uygulamalara veya arayüzlere baktığınızdan bağımsız olarak gördüğü her şeyi belgeleyebiliyor. Bilgisayarımızda yaptığımız her şeyi izleyebiliyor, önem sırasına koyabiliyor ve hepsini daha sonra arayabileceğimiz anılara dönüştürüyor.
Deneyim cihaz üzerinde oluşturuluyor ve bilgileri işlemek için bulutla iletişim kurulmuyor. Başka bir deyişle, yapay zeka çipi NPU sayesinde sürekli olarak arka planda bazı işlemler yapılıyor. Kayıtlar da bilgisayarın kendi hafızasında tutuluyor. Bu hem gizlilik hem de performans nedenleriyle önemli. Microsoft, Windows Recall’ın kaydedilen içeriği işlemek için NPU’ya dayandığını söylüyor. Böylelikle gecikme de en az seviyede kalıyor. Daha da önemlisi, Microsoft anlık görüntülerin içeriğini göremiyor. En azından biz böyle biliyoruz.
Recall’ı kullanmak için Copilot+ markalı bir bilgisayar kullanıyor olmanız gerekiyor. Ancak bazı kişiler çeşitli yöntemler buldu ve farklı sistemlerde özelliği aktif etmeyi başardı. Bu konuya daha sonra değineceğiz. Microsoft, 20 Mayıs 2024’te Copilot+ PC’leri duyurdu ve şirketin Windows Recall gibi deneyimler için özel olarak tasarlanmış yeni nesil Windows PC’lerin hayatımıza girmeye başladığını söyledi. Yani Copilot+ etiketli olmayan bir bilgisayarda bu özelliği en azından ilk etapta kullanamayacağız.
Windows Recall bilgisayarlarda otomatik olarak etkinleştirilmeyecek. Windows kurulum işlemi sırasında kullanıcılar bu özelliği el ile etkinleştirecek. Kullanıcı Windows kurulum işlemi sırasında devre dışı bırakırsa, Başlat menüsünde bulunan Windows Recall uygulamasını başlatarak daha sonra kurabilecek.
Recall’un kurulumu ve kullanımı ise oldukça basit. Üç ipucundan oluşan hızlı bir başlangıç kılavuzu yer alıyor. Sonrasında sistem özelliğin çalışması için gereken AI bileşenlerini indirmenizi istiyor. Bu yapay zeka bileşenleri olmadan Windows Recall anlık görüntüleri analiz edemiyor ve ölçeklendiremiyor. Dosyaların boyutu birkaç GB boyutunda, indirme süresi de bağlantıya göre değişiklik gösterecektir. Ek bir not olarak, yazılım devinin son hizmeti bir Microsoft hesabı kullanmıyor, ayrıca ilk kurulum tamamlandıktan sonra çevrimdışı olarak kullanılabiliyor.
Semantik Arama
Recall semantik arama üzerine inşa edilmiş. Uygulama, bir arama çubuğu ve uygulamanın üst kısmı boyunca uzanan bir zaman çizelgesi içeriyor ve kullanıcıların gördüğünüzü hatırladığınız şeylere dayalı olarak anıları bulmasını sağlıyor. Windows bilgisayarınızda yaptığınız her şeyi kaydediyor ve önem sırasına koyuyor. Bu sayede herhangi bir işlemi tekrar arayabiliyorsunuz.
Örneğin birkaç gün önce alışveriş sitesinde kırmızı renkli bir pantolona rastladınız, ancak sonrasında sitenin ve ürünün adını unuttunuz. Recall ile “kırmızı pantolon” şeklinde arama yaptığınızda, ekranda kırmızı bir pantolonun göründüğü tüm anları bulmak için anlık görüntüleriniz arasında hızlı bir şekilde arama yapabiliyor.
Windows Recall’ın doğal dil kullanarak arama yapabilmeye olanak sağlaması dikkat çekici. Kullanıcılar artık doğru sonuçlara ulaşmak için katı arama terimleriyle sınırlandırılmayacak. Örneğin arkadaşınızın bir mesajlaşma uygulamasından size gönderdiği fotoğrafı arıyorsanız, “Ahmet’in birkaç gün önce WhatsApp üzerinden bana gönderdiği fotoğrafı bul” şeklinde istekte bulunmanız yeterli. Microsoft’un bu sıra dışı özelliği, yakaladığı anılarla birlikte sizin için sonuçlar üretecek.
Her türlü konuda her şekilde arama yapabilirsiniz. İş hayatınız, internet gezintiniz, dökümanlarınız, web sayfasında karşılaştığınız herhangi bir ürün ve bilgisayar ortamında yaptığınız her şey. Arama sonuçları tam/yakın eşleşmelerin yanı sıra ilgili eşleşmeleri de içerecek. Yakın eşleşme, en az bir arama terimi sözcüğü içeren eşleşme türü; ilgili arama ise arama teriminizde kullanılan anahtar sözcüklere benzer öğeleri içeriyor. Örneğin T-Rex için arama yaparsanız diğer dinozor türleri için de sonuçlar görebilirsiniz.
Anlık Görüntüler
Recall’ın sihrini gerçekleştirebilmesi için birkaç saniyede bir ekranınızın anlık görüntülerini alması gerekli. Deneyimleme fırsatı bulanlar sürenin 4-5 saniye kadar olduğunu söylüyor. Bunun gerçekleştiğini son kullanıcılar fark etmeyecek, ancak Görev Çubuğunda kalıcı bir Geri Çağırma simgesi bulunacağından işlemin aktif olduğunu anlayabileceğiz.
Windows Recall, anlık görüntülerin üzerindeki etkileşimli öğeleri analiz etmek ve etkinleştirmek için yapay zekadan yararlanıyor. Bir anlık görüntü seçtiğinizde, “screenray” özelliğiyle metin ve görüntüleri doğrudan anlık görüntüden kopyalayarak masaüstünde çalışmakta olan uygulamalara yapıştırabiliyoruz. Gerçekten çok kullanışlı ve faydalı bir işlev.
Ayrıca görünür URL’ler tıklanabilir bağlantılara dönüştürülüyor ve kullanıcı doğrudan varsayılan tarayıcı ile o web sayfasına yönlendiriliyor. Bunun yanında, uygulama desteğine bağlı olarak, anlık görüntünün altında bir Word belgesi veya .jpeg gibi anlık görüntüde görünen belgeye veya dosyaya doğrudan atlamanıza olanak tanıyan bir buton bulunacak.
Recall, anlık görüntüleri ve ayarları duraklatmak için yerleşik bir Görev Çubuğu açılır penceresine sahip. Görev çubuğundaki Recall simgesine tıklayıp “yarına kadar duraklat” seçeneğini seçerek Recall’ın anlık görüntü alma işlemini hızlı bir şekilde duraklatabilirsiniz. Aynı arayüzden anlık görüntülere de devam edebilirsiniz. Ayrıca ekrandaki bir uygulamanın ne zaman filtrelendiği de gösteriliyor.
Ayarlar ve Gizlilik
Ayarlar bölümünde değiştirilebilecek çok fazla seçenek var. Microsoft, Windows Recall’ın topladığı tüm veriler cihazınızda yerel olarak depolandığı ve işlenmek üzere buluta yüklenmediği için kullanımının güvenli olduğunu söylüyor. Yani tüm anlık görüntüleriniz ve arama terimleriniz Microsoft tarafından görüntülenemiyor. Hepsi Device Protection (Cihaz Koruması) ve BitLocker ile bilgisayarınızda şifrelenmiş halde tutuluyor.
Ek olarak, kayıt işleminin tam olarak neleri görebileceğini ayarlayabilmemize olanak tanıyan yerleşik güvenlik ve gizlilik araçları da sunulmuş. Belirli uygulamaları ve web sitelerini sadece Windows Recall ayarları sayfasına girerek filtreleyebilirsiniz. Recall ayrıca bir tarayıcıda özel tarama moduna girdiğinizde otomatik olarak yakalamayı durduracak. Bu ve belirli web sitelerinin filtrelenmesi Microsoft Edge, Google Chrome, Firefox ve Opera’da desteklenmekte.
Diğer yandan, anlık görüntüleri doğrudan Windows Recall uygulaması içinden veya Windows Recall ayarları sayfasından toplu olarak silebilirsiniz. Son bir saatten son bir aya kadar olan anlık görüntüleri silmeyi seçebilirsiniz. Ayrıca yakalanan tüm anlık görüntüleri tek seferde silmek için de bir seçenek konulmuş.
Microsoft’un Recall etkin haldeyken kullanıcıları göstergelerle uyarması önemli. Özellik aktif haldeyken, Görev Çubuğu sistem tepsisinde sürekli olarak bir simge yer alacak. Buradan duraklatma yapabiliyoruz ve ayarlara hızlı erişim sağlayabiliyoruz.
Windows Recall içerik denetimi içermiyor. Bu ne demek? Yani önce bu uygulamaları ve web sitelerini filtrelemezseniz parolalar ve finansal bilgiler gibi hassas bilgileri de kaydediyor. Windows Recall uygulamasını açıp sil simgesini seçerek en son anlık görüntüleri hızlı bir şekilde silebilirsiniz.
Bir bilgisayarın anlık olarak sizin her adımınızı takip ettiğini, kayıt altına aldığını düşünün. Her ne kadar işlemler yerel olarak bilgisayarın kendisinde gerçekleşse ve başka taraflarla paylaşmasa da, bu ürkütücü bir şey. Zaten teknoloji dünyasında çoktan güvenlikle ilgili endişeler gündeme gelmeye başladı.
Recall’un Faydaları
Güvenlikle ilgili endişeler olsa da bu hizmet kullanıcılara sayısız avantaj sağlayabilir. Windows 11 Recall içeriği algılayabiliyor, yorulmayabiliyor ve birbirleri arasında bir bağlantı kurabiliyor. Cihazda yaptığınız veya gördüğünüz herhangi bir şey için doğal dil kullanarak arama yapabileceğiz. Nitekim diyebiliriz ki, kullanıcının isteğine bağlı olarak sunduğu faydaların bir sonu yok.
Biraz önce kırmızı pantolon örneği vermiştik. Bunu nasıl yapıyor? Dosya adındaki veya meta veri bilgilerindeki anahtar kelimeler nedeniyle değil, görüntüdeki nesneyi anladığı için kırmızı pantolonun tam olarak göründüğü anı geri getirebiliyor. Gerçekten mükemmel. Özelliğin arkasındaki fikir harika çünkü artık belgedeki belirli konumları, dosya adlarını veya anahtar kelimeleri hatırlamak zorunda değilsiniz.
Recall ses kaydı yapmıyor veya sürekli video kaydetmiyor. Elde edilen anlık görüntüler daha sonra yerel olarak depolanıyor, görüntüler ve metinler de dahil olmak üzere içeriklerini anlamak için yapay zeka ile analiz ediliyor.
Windows Recall Dil Desteği
Dil desteğine gelince, şu anda İngilizce, Basitleştirilmiş Çince, Fransızca, Almanca, Japonca ve İspanyolca gibi belirli diller için optimize edilmiş. Microsoft gelecekte bu dil desteğini genişletmeyi planlıyor. Şu anda 160’tan fazla dilde metinden metine arama yoluyla bilgisayarınızın zaman çizelgesinden anlık görüntüler alabiliyor. Bu da temel Recall özelliğinin neredeyse herkes tarafından kullanılabileceği anlamına geliyor.
Depolama
Anlık görüntüler bilgisayarda yerel olarak depolandığından, yeni özellik sistemin otomatik olarak ayırdığı bir miktar kullanılabilir alan gerektiriyor. Varsayılan olarak, Recall 256 GB depolama alanına sahip cihazlarda 25 GB depolama alanı ayırmakta.
Ancak ayrılan minimum depolama alanı sistemin kapasitesine bağlı. Örnek olarak 512 GB SSD’ye sahip bir cihazda varsayılan alan 75 GB olarak belirlenecek. 1 TB SSD’de ise tahsis 150 GB’a çıkacak. Depolama alanını artırmak veya azaltmak için bu varsayılan yapılandırmayı ayarlardan değiştirmek mümkün.
Yapay Zeka Modelleri
Recall adı verilen AI özelliği metin, görüntü, video, ses ve daha fazlasını algılamak için Windows 11’e entegre edilmiş ve eş zamanlı olarak çalışan Ekran Bölgesi Algılayıcı, Optik Karakter Tanıyıcı, Doğal Dil Ayrıştırıcı, Görüntü Kodlayıcı ve Görüntü Kodlayıcı dahil olmak üzere çeşitli çok modlu daha küçük dil modellerini kullanarak anlık görüntüleri analiz etmek için gerekli NPU’yu (Sinir İşleme Birimi) kullanıyor.
Her şey birçok özelliği güçlendirmek için 40’tan fazla yapay zeka modelini entegre eden yeni “Windows Copilot Runtime” sayesinde çalışıyor. Ayrıca modellerin kalitesini sürekli olarak güncellemek ve korumak için gerekli altyapıyı da sağlıyor.
Geri Çağırma olarak Türkçeleştirebileceğimiz özellik aslında bir insan gibi. Bizler bir şeyi gördüğümüzde hemen algılar, yorumlar, bağlantı kurar ve bir tepki veririz. Recall da anlık görüntü yakalandıktan sonra içeriği ve bağlamı anlamak için sistem verileriyle birleştiriyor. Her şey, Arama dizini veritabanından farklı olan yeni “Windows Semantik Dizini (Windows Semantic Index)” veritabanına kaydedilmekte.
Recall’un ne yaptığını tam olarak anlamış olmalısınız. Bir kişinin ekranınızı sürekli olarak gözetlediğini düşünün, çok rahatsız edici. Bu bir insan olmasa da Microsoft tarafından geliştirilmiş, ekranı düzenli aralıklarla kaydeden bir özellik. Durumun böyle olması nedeniyle internet ortamında potansiyel veri gizliliği ve güvenlik riskleri gibi konular konuşuluyor. Hatta Recall ile ilgili “gizlilik kabusu” gibi başlıklar atılmakta.
Microsoft, Recall verilerini korumak için önlemler alındığını söyledi lakin bunlar yeterli mi? Kaydedilen veriler yerel olarak depolanıp işleniyor ve kullanıcının cihazında şifreleme ile korunuyor. Ek olarak, kullanıcılar gizli kalmasını istedikleri uygulamaları ve web sitelerini hariç tutabilecek.
Recall’un bu kadar çok hassas kullanıcı verisini kaydedip saklayabilmesi, veri gizliliği ve güvenlik riskleri konusunda eleştirilere neden oldu. Forrester’da başkan yardımcısı ve baş analist olan Jeff Pollard, “Bence belirli bir zaman dilimi içinde makinede yaptığınız her şeyi mükemmel bir şekilde yakalayan yerleşik bir keylogger ve ekran görüntüleyici, kullanıcılar için muazzam bir gizlilik kabusu ve ortalama bir kullanıcının aktif olarak yararlanacağını düşündüğüm bir şey değil” dedi.
Güvenlik yazılımı tedarikçisi CultureAI’nin baş güvenlik araştırmacısı John Scott ise “Benim ilk düşüncelerim bunun çok hızlı bir şekilde ters gidebilecek bir şey olduğu yönünde” diyor.
Ağ güvenliği firması SonicWall’da tehdit araştırmaları direktörü olan Douglas McKee, en büyük sorunun güvenlik riskleri olduğunu söyledi. McKee yaptığı açıklamada, “Microsoft Recall’ın duyurulmasıyla, yapay zeka ve teknoloji özelliklerinin ilerlemesinin potansiyel güvenlik maliyetine nasıl büyük kolaylık sağlayabileceğini bir kez daha hatırladık. Microsoft Recall ile ilgili birçok gizlilik endişesi dile getirilirken, asıl tehdit saldırganların bu özellikten elde edecekleri potansiyel kullanımdır” şeklindeki sözlere yer verdi.
Recall çalıştıran bir bilgisayara erişim sağlayan saldırganlar, şifreler, çevrimiçi bankacılık bilgileri, hassas mesajlar, tıbbi kayıtlar veya diğer gizli belgeler dahil olmak üzere bir kullanıcının yaklaşık üç ay boyunca yaptığı her şeye potansiyel olarak erişebilecek. Sonuç olarak Recall, hassas verileri çalmak için keylogging veya ekran kayıt yazılımı yüklemek gibi daha fazla dikkat çekebilecek diğer taktiklerden daha basit bir yol sağlayabilir.
Scott’ın sözleri işlerin ne kadar ileri gidebileceğini gösteriyor:
“Sistemde yerleşik olarak bulunan bir şeyi açmak varken neden keylogging yazılımı yükleyeyim? Bu farklı bir saldırı yöntemi, ancak Microsoft’un ‘Her beş saniyede bir ekran görüntüsü alıyoruz’ ve daha da önemlisi her beş saniyede bir aranabilir ekran görüntüsü alıyoruz demesinden önce olmayan bir yöntem.”
Microsoft güvenlik endişeleri hakkında yorum yapmayı reddediyor. Siber saldırı riskinin yanı sıra, veri gizliliği endişeleri de gündeme geldi. Birleşik Krallık’ta veri gizliliği haklarını uygulamakla görevli bir kamu kurumu olan Bilgi Komiserliği Ofisi Çarşamba günü yaptığı açıklamada, “kullanıcı gizliliğini korumak için uygulanan önlemleri anlamak” için Recall özelliği hakkında Microsoft’a yazdığını söyledi.
Bir kullanıcının kişisel bilgilerine ek olarak, Recall iş arkadaşları, müşteriler veya diğer üçüncü taraflarla ilgili verileri toplayabilir ve saklayabilir. Bu bir video görüşmesi sırasında da gerçekleşebilir. Scott’ın kaygıları ise yersiz değil:
“Recall ile hem kendinizin hem de başkalarının kişisel verilerinden oluşan devasa bir hazine oluşturuyorsunuz ve [bunu yapmak için] çok net bir neden yok gibi görünüyor. Recall her beş saniyede bir anlık görüntü alıyorsa, görüntülerinizin isimlerinizle birlikte kaydedilmesi için bana açık izninizi verdiniz mi? Benzersiz bir tanımlayıcı olması için yeterli, yani burada büyük bir sorun var.”
Uzun lafın kısası, Recall ile ilgili sayısız konuda kuşku var. Detaylarına değindiğimiz sıra dışı yapay zeka özelliği henüz çok yeni ve yaygın değil. Bakalım zaman içinde neler değişecek.
Güncelleme: Microsoft Geri Adım Attı, Recall’un Güvenliği Artıyor
Müşteri ve düzenleyici yetkililerin endişelerine yanıt olarak Microsoft, anlık görüntü özelliğinin çalışma şeklini değiştirdi. Copilot+ PC’lerin 18 Haziran’da piyasaya sürülmesinden önce yapılan bu değişiklik, Recall özelliğini isteğe bağlı hale getiriyor ve verileri koruyan güvenlik protokollerini geliştiriyor.
Microsoft, Copilot+ dizüstü bilgisayarları benzersiz kılan yapay zeka özellik paketini tanıttığında, ilk test edenler Recall özelliğinin varsayılan olarak etkin olduğunu hızlıca fark etmişti. Biraz önce de bahsettiğimiz gibi: Yapay zeka ve görüntü tanımayı kullanan Recall, bilgisayarınızda yaptığınız neredeyse her şeyi aramanıza olanak tanıyor. Örneğin “kardeşim ne dedi” şeklinde bir soru sorduğunuzda, kardeşinizle olan son anlık mesaj dizisini veya e-posta zincirini bulabiliyor.
Bu özellik haliyle hemen eleştiri yağmuruna tutuldu. Recall ayrıca parolalar, sosyal güvenlik numaraları, banka bilgileri ve daha fazlası gibi bilgileri içeren görüntüleri de yakalayabiliyor. Birisi Copilot+ dizüstü bilgisayara yerel erişim sağladıysa, duyurulan orijinal güvenlik önlemleri bu bilgileri korumak için yeterli olmayabilir.
Neyse ki endişelerin farkında olan yazılım devi yeni bir adım atmaktan geri durmadı. Yeni bir bir blog güncellemesi yayınlayan Microsoft, Recall özelliğinin belirli özellikleri konusunda rotayı tersine çevirdi. Varsayılan olarak kapalı olan yapay zeka özelliğinin çalışması için kullanıcıların artık bilinçli olarak aktifleştirmesi gerekiyor. Bununla birlikte, Recall özelliğini etkinleştirmek için bir yüz tanıma özelliği olan Windows Hello’ya kaydolmak gerekiyor. AI özelliği zaman çizelgenizi görüntülemek veya aramak için varlığınızı kanıtlamanız gerekecek.
Microsoft ayrıca Recall verilerinin güvenliğini de zenginleştirdi. Windows Hello Gelişmiş Oturum Açma Güvenliği (SES) tarafından korunan “tam zamanında” şifre çözme dahil ek koruma katmanları kullanılarak, Recall anlık görüntüleri yalnızca kendinizi doğruladıktan sonra şifresi çözülecek.
Anlık görüntüler diğer kullanıcılar veya yöneticilerle paylaşılmayacak. Bunun yanı sıra, dizine ve görüntülere erişim için hesap sahibinin yetkilendirmesini gerekecek. Microsoft, kullanıcıların Recall’u duraklatabileceğini ve anlık görüntülerde uygulamaların ve web sitelerinin yakalanmasını engelleyebileceğini açıkladı. Ek olarak Recall’u seçtikten sonra kullanıcılar istediği zaman özelliği kapatabilecek.
Bir çipten buluta güvenlik teknolojisi olan Microsoft Pluton güvenlik işlemcisi de tüm Copilot+ PC’lerde varsayılan olarak etkin halde. Bu teknoloji kimlik bilgilerinin, kimliklerin, kişisel verilerin ve şifreleme anahtarlarının devre dışı bırakılma veya kaldırılma olasılığını azaltmak için Zero Trust ilkelerinden yararlanıyor.
- Microsoft Pluton Güvenlik Teknolojisi Nedir?
Copilot+ PC’ler aşağıdaki sistem özelliklerini gerektiriyor:
- 40+ TOPS’a sahip bir NPU
- 16 GB RAM
- 256 GB depolama alanı
- 8 mantıksal işlemci
Bu gereksinimleri karşılıyorsanız, Windows Recall işlevini resmi olarak Windows 11 sürüm 24H2’de etkinleştirilebilirsiniz.
